Uçak türbülansı sıklaşıyor: Araştırmacılara göre iklim krizi 3 kat artıracak
Tedirgin edici bir deneyim olsa da yolcu uçaklarında türbülans, hava taşımacılığının kaçınılmaz parçalarından biri olarak görülüyor. Ancak son yıllarda türbülans görülme sıklığının artması, bilim insanlarını endişelendiriyor. Uzmanlara göre bu artışın sebebi küresel dengeleri altüst eden iklim krizi olabilir.
Editör: Alanya Time - 1
27 Mart 2023 - 13:54 - Güncelleme: 27 Mart 2023 - 14:44
Nature dergisinde yayımlanan bir araştırma makalesi, yolcu uçaklarındaki türbülans oranlarında gözlenen artışı ortaya koydu. Buna göre verilerin toplanmaya başladığı 1979 yılından bu yana yolcu uçaklarının yakalandığı türbülans oranları yüzde 15 arttı.
Bilim insanlarına göre türbülans sıklığının 2050 ila 2080 yılları arasında 3 kat artması bekleniyor.
Türbülans, atmosferde kısa bir mesafe içerisinde rüzgar hızının ve yönünün değişmesiyle meydana gelen bir rüzgar kırılması olarak tanımlanıyor. Bu güçlü rüzgar kırılmasına çarptığında bir uçak farklı yönlere itilebilir ya da çekilebilir. Yolcuların bir süre paniğe kapılmasına neden olan türbülansa böylesi bir durum sebep olur. Yolcu uçakları türbülansın yaratacağı etkileri en aza indirmek için genellikle bu gibi güçlü rüzgar akımlarının üzerinde uçar, ancak akımlara birçok farklı irtifada rastlanabildiği için riski tamamen yok etmek imkansızdır.
Araştırma ekibinden İngiltere Reading Üniversitesi Meteoroloji Bölümü öğretim üyesi Paul Williams, son yıllarda türbülansa yakalanma sıklığında yaşanan artışa dair şu ifadeleri kullandı:
"İklim değişikliği nedeniyle türbülansın arttığına dair çok sayıda bilimsel kanıt elde ettik. 'Temiz hava türbülansı' adı verilen görünmez bir form, iklim değişikliği nedeniyle şu anda 1970'lere göre yüzde 15 daha güçlü olan rüzgar kırılması tarafından meydana getiriliyor. Önümüzdeki yıllarda rüzgar kesmesinin daha da güçlenmesini, belki de şiddetli türbülansın miktarını iki veya üç katına çıkarmasını bekliyoruz."
Bilim insanlarının işaret ettiği tehlike günümüzde yaşanmaya devam ediyor. Son aylarda şiddetli türbülansın mevcut olduğu bazı uçuşlar gündeme geldi.
Mart ayının başında ABD'nin Teksas eyaletinden Almanya'nın Frankfurt şehrine giden bir yolcu uçağı şiddetli bir türbülansa yakalanmış, en az 7 kişi yaralanarak hastaneye kaldırılmıştı. 184 yolculu uçak türbülans nedeniyle rota değiştirmek zorunda kalsa da güvenli bir şekilde iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı.
Aralık 2022'de ise yine ABD'nin Arizona eyaletinden Hawaii'ye giden bir Hawaii Havayollaru uçağı şiddetli bir türbülansa yakalanmış ve olayda 25 kişi yaralanmıştı. Uçuş sırasında 278 yolcu taşıyan uçak türbülans nedeniyle fiziki hasar almıştı.
2021'de Florida'ya inmesi planlanan bir American Airlines uçağı 10 kişinin yaralanmasına neden olan şiddetli türbülans nedeniyle Louisiana'ya inmek zorunda kalmıştı.
Daha da geriye gidildiğinde 2019'da en az 35 kişinin yaralandığı Air Canada uçağı türbülansın neden olduğu olaylar arasında görülüyor. Kanada'nın Toronto şehrinden Avustralya'nın Sidney şehrine giden uçak ani türbülansa yakalanmıştı.
Uçuş görevlilerinden öneri: Kucakta seyahat yasaklansın
Peki bu konuda ne yapılabilir? Uçuş görevlilerine göre türbülans yaralanmalarına dair ilk yapılması gereken şeylerden biri, 'kucakta seyahatin' yasaklanması. Çoğu ticari uçuşta 2 yaş ve altındaki çocukların, ebeveynlerinin kucağında seyahat etmesine izin veriliyor. Ancak Uçak Görevlileri Birliği-CWA'nın (AFA-CWA) yaptığı bir açıklamaya göre bu durum tehlikeye neden oluyor.
AFA-CWA Başkanı Sara Nelson, "Yolcu uçaklarının türbülansa girerek yalnızca bir saniyede 1200 metre alçalabildiğini gördük. G kuvveti evlatlarını çok seven anne babaların bile küçük çocuklarını sıkı sıkı tutarak koruyabileceği bir şey değildir. Bu fiziken mümkün değil" diye konuştu.
'Yaralanmaların artıp atmayacağı bilinmiyor'
Türbülansların nasıl ve ne derece artabileceği konusunda bir netlik yok. Ancak iklim değişikliğinin hızla kötüleştiği gerçeği artık bir sır değil. 1880 yılından bu yana dünyadaki sıcaklık her 10 yılda bir ortalama 1 derece arttı. Ancak bilim insanlarına göre küresel ısınmanın hızı 1981 yılından bu yana neredeyse iki kat yükseldi.
Reading Üniversitesi araştırmacıları insan kaynaklı iklim değişikliğinin 2050 ila 2080 yılları arasında türbülans sıklığını üç kata kadar artırabileceğini öngörüyor. Ancak bunun yaralanmaları artırıp artırmayacağı bilinmiyor.
Araştırmacı Williams, konuya dair şöyle konuştu:
"Bilimin bize söylediği şey, iklim değişikliğinin atmosferimizi daha fazla türbülanslı kıldığı. Fakat uçuşların daha inişli çıkışlı ve daha tehlikeli hale gelip gelmediği başka bir konu. Çünkü bu durumu etkileyen pek çok farklı faktörler bulunuyor. Gelecekte pilotların düzgün uçuş rotaları planlamak için kullandıkları türbülans tahminleri gelişmeye devam ediyor, modern uçaklar türbülansla başa çıkmada gittikçe daha iyi hale geliyor ve yolcuların emniyet kemeri kurallarına riayet etmesi iyileşiyor olabilir. Daha türbülanslı bir atmosferin daha fazla yaralanmaya sebep olup olmayacağı henüz belli değil."
Türbülans Nedir? Neden Olur?
Türbülans diğer adıyla Hava Boşluğu kısaca: beklenen hızından farklı bir biçimde ve beklenmeyen yönlerden gelen şiddetli hava akımıdır. Türbülansı oluşturan en önemli nedenlerden biri ısı farkıdır. Yüksek irtifada sıcak ve soğuk havanın yer değiştirmesi, bulut hareketliliği ve güçlü rüzgarlar, uçakta sarsıntı ve sallantılara neden olur.
Bilim insanlarına göre türbülans sıklığının 2050 ila 2080 yılları arasında 3 kat artması bekleniyor.
Türbülans, atmosferde kısa bir mesafe içerisinde rüzgar hızının ve yönünün değişmesiyle meydana gelen bir rüzgar kırılması olarak tanımlanıyor. Bu güçlü rüzgar kırılmasına çarptığında bir uçak farklı yönlere itilebilir ya da çekilebilir. Yolcuların bir süre paniğe kapılmasına neden olan türbülansa böylesi bir durum sebep olur. Yolcu uçakları türbülansın yaratacağı etkileri en aza indirmek için genellikle bu gibi güçlü rüzgar akımlarının üzerinde uçar, ancak akımlara birçok farklı irtifada rastlanabildiği için riski tamamen yok etmek imkansızdır.
Araştırma ekibinden İngiltere Reading Üniversitesi Meteoroloji Bölümü öğretim üyesi Paul Williams, son yıllarda türbülansa yakalanma sıklığında yaşanan artışa dair şu ifadeleri kullandı:
"İklim değişikliği nedeniyle türbülansın arttığına dair çok sayıda bilimsel kanıt elde ettik. 'Temiz hava türbülansı' adı verilen görünmez bir form, iklim değişikliği nedeniyle şu anda 1970'lere göre yüzde 15 daha güçlü olan rüzgar kırılması tarafından meydana getiriliyor. Önümüzdeki yıllarda rüzgar kesmesinin daha da güçlenmesini, belki de şiddetli türbülansın miktarını iki veya üç katına çıkarmasını bekliyoruz."
Bilim insanlarının işaret ettiği tehlike günümüzde yaşanmaya devam ediyor. Son aylarda şiddetli türbülansın mevcut olduğu bazı uçuşlar gündeme geldi.
Mart ayının başında ABD'nin Teksas eyaletinden Almanya'nın Frankfurt şehrine giden bir yolcu uçağı şiddetli bir türbülansa yakalanmış, en az 7 kişi yaralanarak hastaneye kaldırılmıştı. 184 yolculu uçak türbülans nedeniyle rota değiştirmek zorunda kalsa da güvenli bir şekilde iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı.
Aralık 2022'de ise yine ABD'nin Arizona eyaletinden Hawaii'ye giden bir Hawaii Havayollaru uçağı şiddetli bir türbülansa yakalanmış ve olayda 25 kişi yaralanmıştı. Uçuş sırasında 278 yolcu taşıyan uçak türbülans nedeniyle fiziki hasar almıştı.
2021'de Florida'ya inmesi planlanan bir American Airlines uçağı 10 kişinin yaralanmasına neden olan şiddetli türbülans nedeniyle Louisiana'ya inmek zorunda kalmıştı.
Daha da geriye gidildiğinde 2019'da en az 35 kişinin yaralandığı Air Canada uçağı türbülansın neden olduğu olaylar arasında görülüyor. Kanada'nın Toronto şehrinden Avustralya'nın Sidney şehrine giden uçak ani türbülansa yakalanmıştı.
Uçuş görevlilerinden öneri: Kucakta seyahat yasaklansın
Peki bu konuda ne yapılabilir? Uçuş görevlilerine göre türbülans yaralanmalarına dair ilk yapılması gereken şeylerden biri, 'kucakta seyahatin' yasaklanması. Çoğu ticari uçuşta 2 yaş ve altındaki çocukların, ebeveynlerinin kucağında seyahat etmesine izin veriliyor. Ancak Uçak Görevlileri Birliği-CWA'nın (AFA-CWA) yaptığı bir açıklamaya göre bu durum tehlikeye neden oluyor.
AFA-CWA Başkanı Sara Nelson, "Yolcu uçaklarının türbülansa girerek yalnızca bir saniyede 1200 metre alçalabildiğini gördük. G kuvveti evlatlarını çok seven anne babaların bile küçük çocuklarını sıkı sıkı tutarak koruyabileceği bir şey değildir. Bu fiziken mümkün değil" diye konuştu.
'Yaralanmaların artıp atmayacağı bilinmiyor'
Türbülansların nasıl ve ne derece artabileceği konusunda bir netlik yok. Ancak iklim değişikliğinin hızla kötüleştiği gerçeği artık bir sır değil. 1880 yılından bu yana dünyadaki sıcaklık her 10 yılda bir ortalama 1 derece arttı. Ancak bilim insanlarına göre küresel ısınmanın hızı 1981 yılından bu yana neredeyse iki kat yükseldi.
Reading Üniversitesi araştırmacıları insan kaynaklı iklim değişikliğinin 2050 ila 2080 yılları arasında türbülans sıklığını üç kata kadar artırabileceğini öngörüyor. Ancak bunun yaralanmaları artırıp artırmayacağı bilinmiyor.
Araştırmacı Williams, konuya dair şöyle konuştu:
"Bilimin bize söylediği şey, iklim değişikliğinin atmosferimizi daha fazla türbülanslı kıldığı. Fakat uçuşların daha inişli çıkışlı ve daha tehlikeli hale gelip gelmediği başka bir konu. Çünkü bu durumu etkileyen pek çok farklı faktörler bulunuyor. Gelecekte pilotların düzgün uçuş rotaları planlamak için kullandıkları türbülans tahminleri gelişmeye devam ediyor, modern uçaklar türbülansla başa çıkmada gittikçe daha iyi hale geliyor ve yolcuların emniyet kemeri kurallarına riayet etmesi iyileşiyor olabilir. Daha türbülanslı bir atmosferin daha fazla yaralanmaya sebep olup olmayacağı henüz belli değil."
Türbülans Nedir? Neden Olur?
Türbülans diğer adıyla Hava Boşluğu kısaca: beklenen hızından farklı bir biçimde ve beklenmeyen yönlerden gelen şiddetli hava akımıdır. Türbülansı oluşturan en önemli nedenlerden biri ısı farkıdır. Yüksek irtifada sıcak ve soğuk havanın yer değiştirmesi, bulut hareketliliği ve güçlü rüzgarlar, uçakta sarsıntı ve sallantılara neden olur.
16:37
YORUMLAR