Türkiye'nin ilk kadın doktoru: ''Safiye Ali''

Safiye Ali, Türk Tıp Tarihinin ilk kadın doktoru olarak bilinmektedir. Almanya'da eğitim gördükten sonra Türkiye'ye gelerek göreve başlayan Safiye Ali, kadınlarında seçilme hakkı için de önemli bir mücadele vermiştir. 
Safiye Ali ismi, sadece Türk tıp tarihi değil, kadın hakları ve çalışma hayatında cinsiyet eşitliği sürecinde de belirleyici role sahip.O zamanki adıyla Amerikan Kız Koleji’nde lise eğitimi gören Ali, doktor olma kararını ailesine ilettiğinde ülkesinde henüz tıp fakültelerine kız öğrenci almıyorlardı. Darülfünun Tıp Fakültesi’ne yaptığı başvurusu reddedilince ailesi onu Almanya Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne gönderdi. Burada hemen dikkatleri çeken Safiye Ali, okulunu başarıyla tamamladıktan sonra “Bu mesleği ülkemde yapmalıyım” diyerek yurda döndü. Beş yıl mesleğini sabırla yürütürken Osmanlı toprakları da hızla değişiyordu. O sırada Amerikan Koleji bünyesinde açılan ilk kız tıp okulunda dersler vermeye başladı. Sağlık hizmetleri sunan Süt Damlası Bakım Evi’ni yönetti. Hasta ve zayıf çocukların tedavi edilmeleri amacıyla Hilal-i Ahmer Hanımlar Merkezi Küçük Çocuklar Muayenehanesi’ni kurdu.



SAFİYE ALİ KİMDİR?
İlk Türk kadın doktor, 1894 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası Sultan Abdülaziz ve II. Abdülhamit'in yaverlerinden Ali Kırat Paşa, annesi Şeyhülharem Hacı Emin Paşa'nın kızı Emine Hasene Hanım'dır. Safiye Ali, dört kız kardeşin en küçüğüydü. Babasını küçük yaşta kaybeden Safiye Ali, dedesi Emin Paşa'nın Valideçeşme'deki konağında büyüdü.

İstanbul'da Amerikan Kız Koleji'nde öğrenim gördü. Ocak 1916 da kolejden mezun oldu. Kolej yıllarında iken tıp doktoru olmaya karar verdi. Kadın hastaların kadın doktorları tercih etmesinden ötürü ülkede kadın doktorlara gereksinim duyuluyordu ancak Darülfünun Tıp Fakültesi henüz kadın öğrenci kabul etmiyordu. I. Dünya Savaşı sürerken Almanya'ya giderek Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenim gördü. Dönemin Maarif Nazırı Ahmet Şükrü Bey'in yardımıyla devlet bursu alan Safiye Ali, Amerikan Koleji mezunu olması sebebiyle zorluk çıkaran Bavyera Milli Eğitim Bakanlığı, sınavda aldığı birincilik derecesi karşılığında “doktor namzeti” unvanını verdi. 1921 yılında diplomasını aldı.

Safiye Ali, İstanbul’a döndükten Altı hafta sonra kadın ve çocuk hastalıkları ihtisası yapmak üzere tekrar Almanya'ya gitti. Burada eşi Dr. Ferdinand Krekeler (sonradan aldığı adı ile Ferdi Ali) ile evlendi. Haziran 1923'te Türkiye'nin ilk kadın doktoru olarak icazetnamesini aldı ve eşi ile birlikte Cağaloğlu’nda muayenehane açtı. İstanbul’da beş yıl doktorluk yaptı ancak karşılıksız olarak anne-çocuk sağlığına yaptığı hizmetler klinik çalışmalarının önüne geçti. Bu dönemde ayrıca Amerikan Koleji bünyesinde açılan ilk kız tıp okulunda jinekoloji ve obstetrik dersleri vererek kızlara tıp eğitimi veren ilk kadın öğretim üyesi olarak tarihe geçti.

Anne sütünden kesilen ve steril süt içme imkanından mahrum olan çocuklar için Fransız Kızılhaç'ı tarafından kurulup 1925'te Himaye-i Etfal Cemiyeti'ne bırakılan Süt Damlası Bakım Evi'nin başına geçen Safiye Ali, gönüllü çalışmalar yaptı. Süt Damlası'ndaki çalışmaları kadınları emzirmeye teşvik etme yetersiz beslenen çocukların sağlıklı beslenebilmeleri amaçlı eğitimler düzenlemeye odaklı idi. Safiye Ali ayrıca Hilal-i Ahmer Hanımlar Merkezi Küçük Çocuklar Muayenehanesi'ni kurdu. Londra, Viyana ve Bologna’da düzenlenen kongrelerde Himaye-i Etfal Cemiyeti’ni temsil etti. Süt Damlası’ndan istifa etmek zorunda kaldı. Ocak 1928'de sadece muayenehane doktorluğu yapıyordu. Bu tarihte, İstanbul'da muayenehanesi olan hekimler arasındaki tek kadındı. Malul Gaziler Büyük Ticaret Salnamesinde adı, "Safiye Ali Bey" olarak geçmektedir. Erken Cumhuriyet dönemindeki kadın hareketinin içinde yer alan Safiye Ali'nin 1928'de Bolonya'da toplanan Beynelmilel Kadın Doktorlar Konferansı'nda edindiği sosyal ve bilimsel izlenimleri Servet-i Fünun'da yayımlanmıştır. Safiye Ali, Türk Kadınlar Birliği’nin Sıhhiye Komisyonu başkanlığını üstlenerek fuhuşla mücadele için çalıştı.
Kanser teşhisi konulması üzerine Türkiye'den ayrılarak Almanya'da yaşamaya başladı. II. Dünya Savaşı yıllarında sağlığı elverdiği sürece mesleğini sürdürdü. 5 Temmuz 1952'de Dortmund’da hayatını kaybetti. Google ise her yıl ilk Türk kadın doktor Safiye Ali'nin anısına onu doodle'a taşıyor.