Türk Uydularının Tarihçesi

Ülkemizde son dönemde uzay ile ilgili sıcak gelişmeler meydana geliyor. Geçtiğimiz Şubat ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan bilgilere göre, Türkiye 2023 yılında Ay’a sert iniş, 2028 yılında ise yumuşak iniş yapmak için çalışmalara başladı. Bu çalışmalar Türkiye Uzay Ajansı tarafından hazırlanan Milli Uzay
Programı kapsamında gerçekleşecek.

ABD, SSCB, Japonya ve Çin’in ardından Ay’a iniş yapan beşinci ülke olmak
için çalışmalarını sürdüren Türkiye‘nin son hedefi ise bir Türk astronotunu uzaya göndermek. Hatta geçtiğimiz günlerde ülkemizde, Milli Uzay Programı kapsamında uzaya gidecek Türk astronot için seçmeler başladı.

Uzay çalışmaları devam ederken vatandaşların merak ettiği bir başka konu da şüphesiz uydular. Milli Uzay Programı’nın bir diğer amacı ise uydu üretimini tek çatı altında toplamak olarak belirtilirken ülkemizin daha önce uzaya gönderdiği uydular da araştırılıyor. Peki daha önce uzaya gönderilen Türk uyduları hangileri? Yazımızda sizler için derledik.

Elon Musk’ın CEO’su olduğu SpaceX şirketinin, uzaydan internet sağlayan yeni projesi Starlink için Türkiye’de geçtiğimiz saatlerde ön siparişler başladı.

Daha önce uzaya gönderilen Türk uyduları
Uzay teknolojileri alanındaki çalışmalarına 90’lı yıllarda daha fazla ağırlık veren ülkemizin uzayda görevine devam eden 4’ü haberleşme uydusu, 3’ü gözlem uydusu olmak üzere toplam 7 adet aktif uydusu mevcut. Bu uydulardan Türksat 3A, Türksat 4A, Türksat 4B ve Türksat 5A haberleşme görevini yerine getirirken, Göktürk-1 ve Göktürk-2 ve Rasat ise gözlem amacı ile kullanılıyor.

Farklı tarihlerde uzaya gönderilen Türk uyduları aktif bir şekilde görevine devam ediyor. Diğer yandan, çeşitli aksaklıklar nedeniyle uzaya fırlatılırken parçalanan başarısız denemelerin yanı sıra uzaydaki görevini tamamlayıp emekliye ayrılan bazı uydular da mevcut.

Türksat 1A
Ülkemizin uydu fırlatma konusundaki ilk denemesi maalesef başarısız olmuştu. 24 Ocak 1994 tarihinde Kourou’dan Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılan Türksat 1A uydusu, rokette meydana gelen bir arıza nedeniyle 12 dakika sonra okyanusa düşerek parçalandı.

Türksat 1B

Türksat 1A uydusunun başarısız olmasının ardından zaman kaybetmeden çalışmalara koyulan Türk mühendisler, Türksat 1B uydusunu geliştirdi. Aynı zamanda Türkiye’nin uzaya fırlatılan ilk uydusu ünvanına sahip Türksat 1B, 10 Ağustos 1994 tarihinde Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak yörüngeye oturmayı başardı. 12 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1B, 2006 yılında emekliye ayrılmıştır.

Türksat 1C

Tarihler 10 Temmuz 1996′yı gösterdiğinde ülkemizin ikinci haberleşme uydusu Türksat 1C, Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak başarılı bir şekilde yörüngeye oturdu. Yaklaşık 14 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1C, 2008 yılında tüm sinyal trafiğini yeni nesil Türksat 3A uydusuna devretti. Diğer yandan 2008 yılının sonlarına doğru televizyon yayıncılığındaki görevini de tamamlayan uydu, 2010 yılında ise tamamen emekli oldu.

Türksat 2A

Ülkemizin uzaya gönderdiği bir diğer Türk uydusu da Türksat 2A. 1 Şubat 2001 tarihinde Ariane 4 roketi ile fırlatılan uydu başarılı bir şekilde yörüngeye oturarak 42 derece Doğu boylamında görevine başlamıştır. Türksat tarafından işletilen bu haberleşme uydusu, Türk Telekom ve Alcatel ortaklığı ile kurulan Eurasiasat şirketi tarafından tasarlandı. Yaklaşık 15 yıl boyunca hizmet veren Türksat 2A, 27 Eylül 2016 tarihinde ise görevini tamamladı.

Türksat 3A

13 Haziran 2008 tarihinde İngiliz Skynet 5C uydusu ile birlikte uzaya gönderilen haberleşme uydusu Türksat 3A, Thales Alenia Space şirketi tarafından yapılmıştır. Ayrıca uydunun yapımında 22 Türk mühendis görev almıştır. Hala aktif olarak görev yapan bu uydu, 16 Temmuz 2008 tarihinde Türksat 1C uydusunun tüm sinyal trafiğini devraldıktan sonra görevine başlamıştır. Diğer yandan, 27 Ekim 2008 tarihinde Türksat 2A üzerinden yayın yapan kanalların frekansları Türksat 3A uydusuna transfer oldu.

RASAT

Tasarımının ve üretiminin tamamen Türkiye‘de gerçekleştiği ilk yer gözlem uydusu ünvanının sahibi olan RASAT, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya’nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü’nden Dnepr roketi ile uzaya fırlatıldı. TÜBİTAK tarafından, danışmanlık ya da dış destek alınmadan Türkiye’de tasarlanan uydu, haritacılık, afet izleme, kirlilik ve çevrenin izlenmesi ile şehircilik ve planlama amaçlarıyla görev yaptı. İlk başta tasarım ömrü olarak 3 yıl biçilen gözlem uydusu, üzerinden 10 yıl geçmesine rağmen hala aktif bir şekilde görev alıyor.

Göktürk-2

TÜBİTAK UZAY, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş iş birliği ile geliştirilen gözlem uydusunu 18 Aralık 2012 tarihinde Çin’deki Jiuquan Fırlatma Üssü’nden Uzun Yürüyüş-2D roketi ile uzaya gönderdi. Göktürk-2 uydusunun donanımlarının yüzde 80‘i ve yazılımlarının yüzde 100‘ünü Türk mühendisler yapmıştır.

Türksat-3USat

Bu zamana kadar uydularının geliştirmesinde genellikle yabancı şirketler ile ortak çalışan Türkiye, 26 Nisan 2013 tarihinde ilk yerli tasarım ve üretim alçak yörünge haberleşme uydusu olan Türksat-3USAT‘yi Çin’in Jiuquan şehrinden Chang Zheng 2D roketi ile uzaya fırlattı. Bu uydu, Türksat firması ile ortaklaşa geliştirilen bir Türk haberleşme nano uydusuydu.

Türksat 4A

Tarihler 14 Şubat 2014‘ü gösterdiğinde ise yapımında Türk mühendislerin de yer aldığı Japonya merkezli Mitsubishi Electric firmasının tasarladığı Türksat 4A haberleşme uydusu, Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketi ile fırlatıldı. Uydu yaklaşık 4 ay boyunca 50 derece doğu boylamında test edildikten sonra 9 Haziran 2014 tarihinde test edildiği yörüngeden ayrılıp görev yapacağı 42° doğu boylamına geçiş yapmıştır.

Türksat 4B

Türksat 4A uydusunun fırlatılmasının üzerinden çok fazla zaman geçmeden Türksat 4B uydusu için çalışmalara koyulan Türkiye, Japonya merkezli Mitsubishi Electric firması ile ortaklaşa tasarladığı haberleşme uydusunu 16 Ekim 2015 tarihinde Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketi ile uzaya gönderdi. Aslında uydunun uzaya gönderilmesi için daha önce belirlenen tarih 6 Ekim 2015’ti. Ancak Baykonur Uzay Üssü’nde diğer uyduların fırlatıldığı sırada zarar gören proton roketinin bakımı nedeniyle tarih 10 gün kadar ertelendi.

Göktürk-1

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş ve Aselsan’ın teknolojik katkıları ile İtalyan uzay hizmeti şirketi Telespazio tarafından Millî Savunma Bakanlığı için tasarlanan Göktürk-1, 5 Aralık 2016 tarihinde Kourou’dan Vega roketi ile uzaya fırlatıldı. Ayrıca 0,50 m çözünürlüklü bu uydu, coğrafi kısıtlama olmaksızın dünyadaki herhangi bir yerde keşif yapma yeteneklerine sahip. Buna ek olarak, haritalama ve planlama, arazi örtüsü araştırması, jeoloji, ekosistem izleme, felaket yönetimi, çevre kontrolü, kıyı bölgesi yönetimi ve su kaynakları konularında çeşitli sivil uygulamalarda kullanılıyor.

Türksat 5A