Koronavirüste Tat ve Koku Kaybı

Tat ve Koku Kaybının Nedenleri Nelerdir?

Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre koronavirüsler; soğuk algınlığı, şiddetli akut solunum sendromu (SARS) ve Orta Doğu solunum sendromu (MERS) gibi hastalıklara neden olan bir virüs ailesidir. Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler, yeni koronavirüsle olan mücadelesine yoğun bir şekilde devam etmektedir. Bu süreçte saptanan enfeksiyon belirtilerinden biri de tat ve koku kaybıdır. Bu duyu kayıplarının sebebinin, tat ve koku sinirlerini besleyen damarların uyarımında yaşanan bozukluk olduğu belirtilir. Bulunduğunuz çevreyi ve tükettiğiniz besinleri algılamanız için ihtiyaç duyduğunuz bu duyuların kaybı, günlük yaşamınızı önemli ölçüde etkiler. 

Tat ve Koku Kaybı Nedir?

Koku alma, burunda bulunan koku alma hücreleri yoluyla; tat alma ise, ağzın ve boğazın tat alma tomurcuklarındaki hücreler yoluyla gerçekleşmektedir. Her iki hücre tipi de 60 yaşından sonra doğal olarak azalır. Bunun yanında istenmeyen kilo kaybı, kötü beslenme alışkanlıkları ve depresyon gibi nedenlere bağlı olarak da koku ve tat alma kaybı olabilir. 


En yaygın koku ve tat bozuklukları şunlardır:


· Anosmi: Koku duyusu kaybı
· Ageusia: Tat duyusu kaybı
· Hipozmi: Koku alma yetisinde azalma
· Hypogeusia: Tatlı, ekşi, acı veya tuzlu maddelerin tadını almada azalma
Koku alma ve tat alma duyusunun kaybı sıradan bir rahatsızlık değildir. Diğer bozukluklarda da kokular ve tatlar yanlış okunabilir veya çarpıtılabilir. Normalde tadı veya kokusu hoş olan bir maddeden, kötü bir koku veya tat algılamanıza neden olabilir. Bu bozukluklar yaşam kalitenizi etkiler ve altta yatan diğer sağlık sorunlarına bağlı olarak ciddi hastalıkların habercisidir. 


Koku ve tat alamama durumunun yaşandığı, ciddi sağlık sorunlarından biri de gündemimizdeki hastalık olan, yeni koronavirüs (Covid-19) enfeksiyonudur. Koronavirüs salgınının başlamasından bu yana hastalığın çok çeşitli belirtileri tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalar koronavirüs enfeksiyonu geçiren çoğu kişinin koku ve tat kaybı yaşadığını ortaya koymuştur. Burnu açıkken koku alamama, şiddetli koku bozukluğu ve tat alma kaybı koronavirüs belirtileri arasında sayılır. Bu belirtiler koronavirüsün diğer belirtilerine eşlik edebilmekte ya da tek başına da kendini gösterebilmektedir.


Soğuk algınlığı, alerji veya kronik rinitle (burun boşluğu yangısı) ile ilişkili olmayan, ani gelişen koku veya tat alma kaybı yaşarsanız, en kısa sürede doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

Tat ve Koku Kaybının Belirtileri Nelerdir?

Tat ve koku kaybının belirtileri, hiçbir şekilde koku alamama veya tat alamama ile tatlı, ekşi, acı veya tuzlu maddeleri koklama veya tatma yeteneğinin azalmasına kadar değişebilir. Bazı durumlarda, normalde hoş olan tatlar veya kokular rahatsız edici olabilir. 
 

Tat ve Koku Kaybının Nedenleri Nelerdir?
 

Bazı insanlar bu bozukluklarla doğabilse de, tat ve koku kaybının çoğu şunlardan kaynaklanmaktadır:
* Hastalık (örneğin soğuk algınlığı veya grip, sinüs enfeksiyonu ve alerji)
* Kafa travması
* Hormon değişiklikleri
* Diş veya ağız problemleri
* Burun polipleri
* Belirli kimyasallara maruz kalma
* Bazı ilaçlar
* Baş veya boyun kanserinde tedavi amaçlı radyasyona maruz kalma
* Kokain kullanma
* Sigara kullanma

Tat ve Koku Kaybının Tanısı Nasıl Konur?
 

Tam bir tıbbi geçmiş bilgisi edinip fiziksel muayene yapılmasının yanı sıra, farklı kimyasalların tat ve kokularının karşılaştırılmasına yönelik testlerle, dilin belirli bölgelerine uygulanan tat alma testleri yapılabilir. 


Koku ve tat alma bozukluklarının tanısı için uygulanan, "8'li test" ve “40’lı test” olarak adlandırılan iki farklı yöntem bulunur. 8’li test kişinin hangi kokuyu, ne seviyede aldığını saptar. Bu sayede, kokuları birbirinden ayırt edebilme skorlarına dayanan sonuçlar elde edilir. 


Bunun dışında bir de 40'lı test yapılabilir. Bu daha çok birbirinden farklı kokuların ayırt edilmesi temeline dayanır. Ancak süre açısından karşılaştırıldığında oldukça uzun sürer. 40 değişik koku test edilir ve her kokunun ardından birkaç dakika beklenmesi gerekir. 


Bu testler dışında doktorunuz sizden bilgisayarlı tomografi, MR veya endoskopi gibi diğer testleri de isteyebilir. 

Tat ve Koku Kaybı Nasıl Tedavisi Nedir?

Yaşınız, genel sağlığınız, tıbbi geçmişiniz, tat ve koku kaybınızın şiddeti tedavinizin belirlenmesinde etken olur. 
Tedavi aşağıdaki durumları kapsayabilir: 
* Hastalığa katkıda bulunan ilaçları durdurmak veya değiştirmek
* Altta yatan tıbbi sorunun düzeltilmesi
* Tat ve koku kaybına neden olabilecek engellerin ameliyatla alınması
* Sigarayı bırakmak

Tat ve Koku Alamama Hakkında Önemli Noktalar
 

* Koku ve tat alma duyularının kaybı en sık görülen koku ve tat bozukluklarıdır.
* Diğer bozukluklar arasında tatlı, ekşi, acı veya tuzlu maddeleri koklama veya tatma yeteneğinin azalması yer alır.
* Bazı insanlar için normalde hoş olan tatlar veya kokular rahatsız edici olabilir.
* Koku ve tat bozuklukları için tedaviler, genellikle altta yatan nedeni tedavi etmeyi içerir.
* Koku ve tat bozuklukları yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilir, bu sebeple tedavi edilmelidir.


Koronavirüste Tat ve Koku Kaybı

Koronavirüs salgınının başlangıcından bu yana, enfeksiyonu yaşayan birçok insanın koku ve tat alma duyularını yitirdiği ortaya çıkmıştır. Ancak sorun ağır hastalarla sınırlı değildir. Daha hafif koronavirüs enfeksiyonu olan kişiler arasında yaygın ve hatta "kardinal" bir belirti gibi görünür. Kardinal belirtiler, teşhisin konulduğu anahtar belirtilerdir.


Hafif-orta derecede koronavirüs enfeksiyonu olan Avrupalı hastalar üzerinde yapılan bir çalışmada, hastaların % 86'sı koku duyularında sorunlar olduğunu bildirmiştir. Bunun yanında tat alma duyusunda da değişimler olmuştur. Soğuk algınlığı ve solunum virüsleri bazen koku kaybını tetikleyebilir. Anosmi denilen koku kaybının, tat alma duyusunda azalmaya yol açtığı bilinir. Ancak koronavirüsün tat alma duyusu üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olması da mümkündür.

Koronavirüste Tat ve Koku Kaybı Ne Zaman Geçer?
 

Amerikan Kulak Burun Boğaz Baş ve Boyun Cerrahisi Akademisi'nden (AAO-HNS) yayınlanan ön veriler, koku alma duyusunu kaybeden Covid-19 hastalarının % 27'si yaklaşık 7 gün içinde "bir miktar iyileşme" yaşarken, çoğu hasta 10 gün içinde daha iyi olmuştur.


Çoğu koronavirüs hastası tat ve koku kaybı sorununu tamamen atlatabilse de bazı hastalarda tat ve koku kaybı kalıcı olabilir. Bazı hastalar ise koku işlevini kısmi olarak geri kazanabilir. Bu belirtinin, oldukça yaygın olarak görülmesi ise endişe verir. Çünkü koku kaybı hafife alınacak bir sorun değildir ve günlük yaşamı olumsuz etkiler. Örneğin, koku alamıyorsanız yanan bir maddeyi fark edemezsiniz. Bu da sizi tehlikelerden koruyamaz.


Koronavirüs Enfeksiyonu Sonrası Tat ve Koku Alma Duyunuzu Geri Getirmek İçin Uygulanabilecek Yöntemler

Virüs bulaştıktan sonra koku duyunuzu geri getirmeye yardımcı olabilecek belirli bir ilaç bulunmaz. Bununla birlikte, koku eğitiminin olumlu bir etkisi olabilir. 
Koku eğitimi, koku alma duyunuzu geri getirmeye veya en azından iyileştirmeye yardımcı olması umuduyla, belirli bir süre boyunca kendinizi çeşitli güçlü kokulara maruz bırakma sürecidir. Gül, okaliptüs, limon ve karanfil gibi güçlü kokular önerilebilir. 


Soğuk Algınlığı ve Gripte Tat ve Koku Kaybı Olur Mu? Koronavirüsteki Koku Kaybından Farkları

Avrupalı araştırmacılar, koronavirüse eşlik edebilecek koku kaybının benzersiz olduğunu ve soğuk algınlığı veya grip olan birinin yaşadığından farklı bir duyu kaybı olduğunu söyler. Koronavirüs hastalarında koku kaybı ani ve şiddetli olma eğilimindedir. Bu enfeksiyon burun tıkanıklığına neden olmadan beyni ve sinir sistemini işgal ederek koku kaybı oluşturabilir. 
Koronavirüste görülen duyu kaybını ayırt edici yapan diğer bir durum da "gerçek" tat kaybıdır. Koku alma duyusunun işlevsiz kalması nedeniyle tat alma da bir şekilde bozulmaktadır. Tat kaybı yaşayan koronavirüs hastaları acı ile tatlı arasındaki farkı gerçekten anlayamamaktadır.

Uzmanlar koronavirüsün, koku ve tat duyusuyla doğrudan ilgili olduğunu ve bunu sinir hücrelerini etkileyerek yaptığını belirtmektedir.

Ani gelişen bir koku veya tat kaybı yaşıyorsanız Covid-19’dan şüphelenmelisiniz. Koronavirüsün diğer yaygın belirtileri yüksek ateş, yeni ve sürekli öksürük ve de halsizliktir. Bu belirtileri gösterdiğiniz takdirde kendinizi izole edip, sağlık uzmanlarıyla iletişime geçmelisiniz.