İlk Türk Kadın Avukat: Süreyya Ağaoğlu (1903-1989)

Türkiye’nin ilk kadın avukatı Karabaglı Süreyya Ağaoglu.

Hayatı
Süreyya Ağaoğlu, Azerbaycanlı Türk avukat ve yazardır. 1903 yılında Azerbaycan'ın Şuşa kentinde doğmuş ve 29 Aralık 1989 tarihinde İstanbul'da hayata veda etmiştir. Türkiye'nin ilk kadın avukatı olarak tanınan Süreyya Ağaoğlu, aynı zamanda kadın hakları savunucuları arasında önemli bir yere sahiptir. Ünlü düşünür ve siyasetçi Ahmet Ağaoğlu'nun kızı, yazar ve siyasetçi Samet Ağaoğlu'nun ise kız kardeşidir. 

Süreyya Ağaoğlu'nun hayatı, eğitim ve meslek yaşamı boyunca önemli izler bırakmıştır. 1903 yılında doğduğu Şuşa'dan ailesiyle birlikte 1910 yılında Türkiye'ye göç etmiştir. Babası Ahmet Ağaoğlu'nun düşünceleri ve görevleri nedeniyle çocukluğu ve gençliği Türk Ocağı aydınları ve Mustafa Kemal Paşa'nın yakın dostları arasında geçmiştir.

Eğitim Hayatı
Süreyya Ağaoğlu hukuk okumak istiyordu fakat o dönemde hukuk fakülteleri kadınlar için açık değildi. Ama o bunu önünde bir engel olarak görmedi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne başvuran ilk kız öğrenci oldu. Eğitimini tamamladıktan sonra 1921 yılında hukuk eğitimi almak üzere İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne başvurmuş ve fakültenin kız öğrencilere açılmasında öncü bir rol oynamıştır. İstanbul Kız Lisesi'nden mezun olduktan sonra bu fakülteden mezun olarak Türkiye'nin ilk kadın avukatı unvanını elde etmiştir. Avukatlık mesleğini sürdürmek için Ankara Barosu'na kaydolmuş ve serbest avukatlık ruhsatını alarak Türkiye'nin ilk kadın avukatları arasında yer almıştır. 

Kariyer ve Yaşamı
Süreyya Ağaoğlu, İngilizce ve Fransızca dillerini de bilen bir hukukçu olarak uluslararası alanda da aktif olmuştur. Birçok uluslararası konferansta Türkiye'yi temsil etmiş ve 1946 yılındaki girişimleri sonucunda İstanbul Barosu'nun Beynelmilel Barolar Birliği'ne üye olmasını sağlamıştır. 1946-1960 yılları arasında bu birliğin tek kadın yönetim kurulu üyesi olarak görev yapmıştır. Aynı zamanda Milletlerarası Kadın Hukukçular Birliği üyesi olan Ağaoğlu, 1960 yılında Kadın Hukukçular Birliği'nin BM Cenevre Teşkilatı temsilcisi seçilmiştir. Ağaoğlu ayrıca 1980-1982 yılları arasında Hukukçu Kadınlar Federasyonu'nun ikinci başkanı olarak görev yapmıştır.

Süreyya Ağaoğlu, siyasi arenaya da girmiş ve kardeşi Samet Ağaoğlu'nun avukatlığını üstlenmiştir. 1960 İhtilali'nin ardından kurulan Yeni Türkiye Partisi'nde siyasi hayata atılmış ve İstanbul il başkanı olarak görev yapmıştır. Ayrıca önemli sivil toplum kuruluşlarının kurulmasında da etkili olmuştur. Türk Hukukçu Kadınlar Derneği'nin başkanlığını yapmış ve Üniversiteli Kadınlar Derneği, Hür Fikirleri Yayma Derneği, Soroptimistler İstanbul Kulübü, Türk Amerikan Üniversiteliler Derneği ve kendi kurduğu Çocuk Dostları Derneği gibi birçok kuruluşta aktif rol almıştır.

Süreyya Ağaoğlu aynı zamanda bir yazardır. "Londra'da Gördüklerim" ve "Bir Hayat Böyle Geçti" adlı kitaplarının yanı sıra çeşitli hukuki makaleler kaleme almıştır. 1950'li yılların başında Alman hukukçu Werner Taschenbreker ile evlenmiş ancak bu evlilikleri 1960'lı yıllarda sona ermiştir. Çocuğu olmayan Ağaoğlu, 29 Aralık 1989 tarihinde "Kadın Hakları ve Çağdaşlaşma" konulu bir panelin ardından düşerek beyin kanaması geçirerek hayatını kaybetmiştir. Feriköy Mezarlığı'nda bulunan Ağaoğlu Aile Mezarlığı'nda defnedilmiştir. Özel arşivi ise aile fotoğrafları, mektuplar, gazete kupürleri gibi belgelerle doludur ve İstanbul'daki Kadın Eserleri Kütüphanesi'nde muhafaza edilmektedir.