Covid-19 enfeksiyonunda neler faydal??

G��l� bir ba????kl?k sistemi i�in vitaminler ve mineraller gibi mikro besin kaynaklar?n?n yeterince t�ketilmesinin gerekli oldu?u su g�t�rmez bir ger�ek.

Hal b�yle olunca da d�nyan?n d�rt bir yan?ndaki bir�ok ara?t?rmac?, mikro besinlerin bilin�li bir ?ekilde kullan?ld???nda, Covid-19 enfeksiyonunun seyrini hafifletip hafifletemeyece?ini, ciddi sonu�lar? ve hatta hastalar?n �l�m�n� �nleyip �nleyemeyece?ini yo?un ?ekilde ara?t?r?yor.

D vitamini, en pop�ler ara?t?rma konular?ndan biri. Yay?nlanan ara?t?rmalar?n baz?lar? �ok umut verici g�r�n�yor. �rne?in ?spanyol g�?�s hastal?klar? uzman? Marta Castillo'nun �al??mas?.

L�beck'teki Schleswig-Holstein �niversitesi T?p Merkezi Beslenme T?bb? Enstit�s�'nde farmakolog ve profes�r olan Martin Smollich, "Bu, D vitamininin etkinli?ini kan?tlamak i�in s?k s?k tekrarlanan �al??malardan biri" diyor.

Smollich, mikro besinler ve g?da takviyeleri �zerine ara?t?rma yap?yor. Vitamin ve minerallerin etkisinin ideolojik ve ekonomik nedenlerle abart?ld??? veya k���msendi?i g�n�mzsde Smollich, farkl? bir tablo olu?turmaya �al???yor.

Bilimsel kan?tlara dayal?

?lk bak??ta Castillo�nun arat?rmas?n?n sonucu hayli iyimser: D vitamini verilen 50 korona hastas?ndan sadece biri yo?un bak?m �nitesine al?nd?. D vitamini verilmeyen deneklerin ise y�zde 50'sinin yo?un bak?ma ihtiyac? vard?.

Prof. Smollich, "Bu t�r �al??malarda ilk ad?m, bu iki grubun nas?l olu?tu?una bakmakt?r" diyor. D vitamininin etkinli?i hakk?ndaki soruyu ger�ekten cevaplayabilmek i�in, gruplar?n olabildi?ince �zde? bir ?ekilde olu?turulmas? gerekiyor.

Metodik olarak tutarl? m??

??te sorun tam da burada yat?yor: Ara?t?rma, baz? risk fakt�rlerini listeliyor ve �nceden var olan belirli rahats?zl?klardan (�rne?in tip 2 diyabet) ka� hastan?n muzdarip oldu?u hakk?nda bilgi veriyor.

Smollich, "D vitamini alan gruptaki deneklerin yaln?zca y�zde alt?s? ?eker hastas?yd?. Oysa plasebo verilen di?er gruptaki hastalar?n y�zde 19'u diyabetten muzdaripti" diyor.

Y�ksek tansiyon hastalar?ndaki fark daha da b�y�k: D vitamini verilmeyen kat?l?mc?lar?n y�zde 57'si y�ksek tansiyon hastas?yd?. Di?er grupta, deneklerin sadece y�zde 24'�nde y�ksek tansiyon vard?.

Farmakolog, "Bu, hastalar?n D vitamini almayan grupta oldu?u anlam?na geliyor" diye �zetliyor. Yani bu ?ekilde heterojen gruplar, ara?t?rma sonucunu da ciddi ?ekilde �arp?t?yor.

Ancak dikkate de?er olan tek ?ey bu de?il: "Covid-19 s�z konusu oldu?unda, hem diyabetin hem de y�ksek tansiyonun ?iddetli bir seyri destekleyen risk fakt�rleri oldu?unu biliyoruz," diyor Smollich. "Bu nedenle, D vitamini almayan gruptaki hastalar?n yo?un bak?m �nitesine daha s?k gitmeleri ?a??rt?c? de?il."
�

Metodik olarak bu kadar tutars?z ?ekilde yap?lan bir ara?t?rma, kontrol grubundaki deneklerin D vitamini eksikli?inden mi yoksa �nceden ciddi hastal?klar? oldu?u i�in mi daha s?k yo?un bak?ma al?nmak zorunda kald?klar? sorusunu yan?tlam?yor.

Beslenme kaynakl? hastal?klar ve Covid-19 aras?ndaki ili?ki

Bug�ne kadar yap?lan �ok say?da ba?ka ara?t?rma ve inceleme, D vitamininin Covid-19 enfeksiyonunun seyri �zerinde �nemli bir etkisi olmad??? sonucuna varm??t?.

Tip 2 diyabet, obezite veya y�ksek tansiyonun birka� ortak noktas? var: Bunlar yaln?zca ciddi korona enfeksiyonlar? i�in risk fakt�rleri de?il. Hepsi ayn? zamanda beslenme kaynakl? hastal?klar.

Yani perhiz ve beslenme al??kanl?klar?n?n, korona salg?n?yla m�cadelede hi� bir rol� olmad???na inananlar yan?l?yor. Durum tam tersi.

Gie�en �niversitesi Beslenme ve Ba????kl?k Sistemi Profes�r� Anika Wagner, "Besinler, ba????kl?k sisteminin �e?itli seviyeleri i�in �nemlidir" diyor ve ekliyor: "Besin eksikli?i, ba????kl?k sisteminin �e?itli savunma mekanizmalar?n? zay?flat?r ve patojenlerin hasara u?ramas?n? �ok daha kolay hale getirir."

G?da takviyeleri ne kadar gerekli?

Mikro besinlerin hastal?klardan korunmada ne kadar �nemli oldu?u sorusuna ek olarak, ba????kl?k sistemimiz i�in sa?l?kl? g?da t�ketiminin tek ba??na yeterli olup olmad???� veya ba????kl?k sisteminin kusursuz i?lemesi i�in g?da takviyesine ihtiya� duyulup duyulmad??? konusu da s�rekli tart???l?yor.

Cevap: Duruma g�re de?i?ir. Prof. Wagner, "Prensip olarak, beslenme ihtiya�lar?n?z? g�nl�k do?al g?dalarla kar??laman?z? tavsiye ederim" diyor. Bu kesinlikle m�mk�n.

Bununla birlikte, a??r? kilolu insanlar?n oran?n?n giderek artmas?, sa?l?kl? bir beslenmenin -m�mk�n oldu?u halde- pratikte �o?u kez ba?ar?yla uygulanamad???n? g�steriyor.

Wagner, "Obez insanlar genellikle y�ksek enerji yo?unlu?una sahip olan, ancak yaln?zca birka� mikro besin i�eren g?dalar? t�ketiyor" diyor. �rne?in ?ekerli i�ecekler, haz?r yemekler ve tatl?lar.

"Bir s�re sonra obez ki?ide ?eker hastal??? ve y�ksek tansiyon gibi hastal?klar da olu?abilir." Yetersiz ve dengesiz beslenme ba????kl?k sistemini zay?flat?rken, obezite, diyabet ve y�ksek tansiyon gibi fakt�rler, ?iddetli bir Covid seyrinin de yolunu a�abilir.

??te bu noktada D vitamini yeniden devreye giriyor. Martin Smollich, "Beslenme T?bb?" adl? ihtisas blogunda ?unlar? yaz?yor: "D vitamini eksikli?i, Covid -19 riskini art?ran hastal?klarda ve ya?am ko?ullar?nda yo?un ?ekilde ortaya �?kar; yani ya?l?larda, obezlerde veya tip 2 diyabet hastalar?nda."

Bu, herkesin malumu olan �ok eski bir k?s?r d�ng�. Alman Diyabet Derne?i (DDG), May?s ay?nda yapt??? bas?n a�?klamas?nda, "�nceden var olan korona ilintili bir�ok hastal?k, koruyucu tedbirlerle �nlenebilirdi" g�r�?�n� savundu.

Smollich, "Buna ra?men Almanya'da beslenme al??kanl?klar? ve hastal?klar aras?ndaki ba?lant? genelde t�m�yle g�z ard? ediliyor. Bunu �ok dramatik buluyorum, ��nk� bu de?i?tirilebilecek bir ?ey" diyor ve ekliyor: "Nihayetinde korona salg?n?, yanl?? ve dengesiz beslenme kaynakl? hastal?klar?n neredeyse ola?an hale geldi?i bir toplumu vurdu."

Ya?l?lar ve kronik hastalar?n besin ihtiyac? daha fazla

Daha sa?l?kl? ya?am i�in dengeli beslenmeye �nem verilmesi, �zellikle ya?l?lar ve kronik hastalar gibi baz? risk gruplar?n?n menfaatine olabilir. Prof. Anika Wagner, "Ba????kl?k sisteminin �zellikle ya?l?l?kta �ok iyi �al??mad???n? ve D vitamini sentezinin de azald???n? biliyoruz" diyor. Burada belki g?da ve vitamin takviyeleri �zerinde d�?�nmek gerekebilir.

Federal Risk De?erlendirme Enstit�s� (BfR) de ayn? sonuca vararak, ya?l? ve kronik hastal??? olan insanlar i�in -�zellikle de bu insanlar bak?ma muhta�sa- D vitamini takviyesi �neriyor.

Farmakolog Smollich blogunda, temelde optimize edilmi? bir beslenmeye odaklanman?n, �e?itli hastal?klar? �nleyebilmek i�in bireysel mikro besinlerin al?m?ndan daha �nemli oldu?unu yaz?yor. "Korona salg?n?yla m�cadalede, do?ru beslenme ve sa?l?k politikas? odakl? �nlemler, her zamankinden daha �ncelikli olmal?d?r."
�