Covid-19'da sürü bağışıklığı nedir?

2021 Şubat ayına geldiğimiz şu günlerde birçok büyük ilaç firması koronavirüse karşı etkili farklı aşı türleri geliştirdi. ABD, Çin, İngiltere ve İsrail gibi ülkeler başta olmak üzere birçok ülke aşı çalışmalarını hızla yürütürken, akıllarda kalan en önemli soru şu:

Sürü bağışıklığı noktasına gelebilmek için daha kaç kişinin aşılanması gerekiyor?

Sürü bağışıklığı, "yeterli sayıda kişinin aşı olma ya da hastalığı geçirip atlattıktan sonra salgına karşı dirençli hale gelerek virüsün düzensiz yayılma hızının sonlanması" şeklinde açıklanabilir.

Dünya üzerindeki farklı coğrafyalarda sürü bağışıklığı noktasına gelinmesi, virüse karşı kırılgan ya da salgına yakalanmamış kişilerin hasta olmayacağı anlamına gelmiyor. Bu sürece girildiğinde salgın hala yayılsa da, virüs kolay kolay insandan insana geçmiyor.

Bilim insanları arasında kesin bir fikir birliği olmasa da, sürü bağışıklığı noktasına gelebilmek için dünya nüfusunun en az yüzde 70'inin aşı olması ya da hastalığı geçirip iyileşmesi gerekiyor.

Sürü bağışıklığı eşiği nasıl hesaplanıyor?

Sürü bağışıklığı eşiği, virüsün yayılma hızı ya da virüsü taşıyan bir kişinin ortalama kaç kişiye bulaştırdığı oran olarak tanımlanabilir. Ancak bu hesaplamayı yapmak oldukça güç. Çünkü uzmanlar virüsün yayılma hızının şehirden şehire bile değişeceğinin altını çiziyor.
 

ABD'deki önemli araştırma kurumlarından Emory Üniversitesi'nde görevli Doktor Walter Orenstein, sürü bağışıklığına ulaşmanın en kestirme yolun aşılama çalışmalarına hız verilmesi olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Yüzde 64.9 çok kötü, ama yüzde 70.1 oranına ulaşmak mükemmel diye bir tanımlama yok. Virüsün yayılma hızına etki eden birçok faktör var."

Sürü bağışıklığı eşiğine geldiğimizi nasıl anlarız?

Singapur'da bulunan Duke-NUS Tıp Okulu görevlisi Ashley St. John, bu eşiğe yaklaştığımızın en önemli kanıtının "virüsün bulaşma zincirinde bir bozulma" meydana gelmesi olduğunu söylüyor.

John bu eşiğe bir anda gelinemeyeceğini, sağlık görevlilerinin aşı kampanyaları sonrası enfeksiyon ve hastaneye yatış eğilimlerini izlemesi gerektiğini ifade ediyor. Bunun yanında bu eşiğe ulaşmak kademeli olacak ve bölgeden bölgeye de değişecek. Örneğin 1.4 milyar insanın yaşadığı Hindistan'da nüfusun yoğun olduğu şehirlerde, geniş kırsal alanlara kıyasla virüs daha hızlı yayılıyor. Bu sebeple hükümet sürü bağışıklığı eşiğine gelinip gelinmediğini belirlemek için vatandaşlarına bazı testler yaparak Covid-19 antikoru arayacak.

Bu konuda aşıların etkinlik oranı da en önemli maddelerden biri. Aşıların antikor sayısını artırmada etkisi ne kadar büyükse sürü bağışıklığı eşiğine ulaşmak da o kadar hızlanıyor.
 

Covid-19'un farklı varyantları sürü bağışıklığını nasıl etkiliyor?

Aşının sağladığı koruma ya da önceden geçirilmiş olan farklı virüs türleri sürü bağışıklığını etkileyen en önemli faktörler arasında.

Doktor Orenstein, aşıların farklı virüs varyatnlarına karşı etkinliğinin az olduğu kanıtlanırsa, mevcut aşılarda güncellenme yapılması gerekiyor. Şimdiye kadar bulunan aşıların farklı Covid-19 türlerine karşı bir miktar koruma sağladığı görüldü. Ancak bilim insanları temkinli çünkü mutasyon her daim devam ediyor.

Varyantların ortaya çıkması, halkları olabildiğince çabuk bir şekilde aşılamanın önemini bir kez daha ortaya çıkardı. Uzmanlara göre, virüsler insanları enfekte ettiklerinde mutasyona uğrayabileceğinden, salgının bulaşma hızını yavaşlatmak çok daha önemli bir yaklaşım.