Türkiye Cumhuriyeti 101 yaşında
Üzerine senaryolar yazılan, parça parça bölünmeye çalışılan Türkiye, 101 yıl önce idare şeklini belirledi. Cumhuriyet'in ilanı, yedi düvele karşı verilen destansı mücadelenin en önemli simgesi oldu. Manastır Askeri İdadisi sıralarından Balkan Harbi'ne, Trablusgarp'tan Çanakkale'ye... Aklında fikrinde sadece Türk milleti vardı. Ömrü savaş meydanlarında geçti. Vatan topraklarının işgalcilerden kurtarılması içindi tüm mücadelesi.
29 Ekim, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilan edildiği tarihi temsil eder ve Türkiye'de her yıl Cumhuriyet Bayramı olarak kutlanır. Cumhuriyet Bayramı, Türkiye'nin modern bir ulus-devlet olarak kurulduğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nun sona erdiği 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunu kutlayan bir ulusal bayramdır.
Ulusal Bağımsızlık ve Egemenlik: Cumhuriyet Bayramı, Türkiye'nin bağımsızlığını ve egemenliğini simgeler. Türkiye, I. Dünya Savaşı sonrasında işgal edilmiş bir ülke olarak zorlu bir dönemden geçti. Mustafa Kemal Atatürk liderliğindeki Kurtuluş Savaşı, yabancı işgali püskürttü ve Türk milletinin egemenliğini yeniden tesis etti.
Laik ve Demokratik Cumhuriyet: Cumhuriyet, Türkiye'nin yönetim biçimini belirler. Laiklik ve demokrasi prensiplerine dayalı bir devlet yapısı kuruldu. Din ve devlet işleri ayrıldı ve demokratik değerlere dayalı bir hükümet sistemi oluşturuldu.
Toplumsal Dönüşüm: Cumhuriyet dönemi, Türk toplumunda büyük toplumsal değişikliklere yol açtı. Eğitim, kadın hakları, hukuk, dil, ve kültür gibi alanlarda reformlar gerçekleştirildi. Türk toplumu modernleşmeye ve Batı standartlarına yaklaşmaya başladı.
Ulusal Kimlik ve Birlik: Cumhuriyet Bayramı, Türk milletinin birliğini ve ulusal kimliğini vurgular. Türk halkı bu günde bir araya gelir, milli marşları söyler, bayraklarıyla gurur duyar ve Türk ulusunun birliğini kutlar.
Atatürk'ün Anısı: Cumhuriyet Bayramı aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk'ü anma günüdür. Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanıdır. Bu bayram, Atatürk'ün liderliği ve önderliği anısına da kutlanır.
29 EKİM 1923'TE NE OLDU?
Türk milleti, Birinci Dünya Savaşı sonrasında kurtuluş çareleri arıyordu. Mustafa Kemal'in Samsun'a attığı ilk adım, bu kurtuluşun yolunu açtı. Önce kongreler dönemi başladı. Ardından Meclis açıldı. Arka arkaya kazanılan zaferler Cumhuriyet'e doğru atılan adımlardı. Cephenin en önünde hep Atatürk vardı.
Türk devletinin bağımsızlığı Lozan Anlaşmasıyla uluslararası arenada kabul edildi. Ama hükümet sistemiyle ilgili tartışmalar devam ediyordu. Mevcut sistem yürümüyor, hükümetin işleyişi zorlaşıyordu. Atatürk, çözümün Cumhuriyet'te olduğunu görüyordu.
Osmanlı İmparatorluğu, 1876 yılına kadar mutlak monarşi, 1876-1878 ve 1908-1918 arasında meşruti monarşi ile yönetilmişti. I. Dünya Savaşı'nda yenilgiye uğramasının ardından işgale uğrayan Anadolu'da halkın işgalcilere karşı Mustafa Kemal Paşa önderliğinde verdiği Millî Mücadele, Ekim 1922 tarihinde millî güçlerin zaferi ile sonuçlandı. Bu süreçte, "Büyük Millet Meclisi" adıyla 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanan halkın temsilcileri, 20 Ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adlı yasayı kabul ederek egemenliğin Türk ulusuna ait olduğunu ilan etmiş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla saltanatı kaldırmıştı. Ülke, meclis hükûmeti tarafından yönetilmekteydi.
Atatürk, Cumhuriyet fikrini Harp Okulu'ndaki öğrencilik yıllarında geliştirdi. Okudu, araştırdı. Mustafa Kemal, 1907'de Makedonya'da 3'üncü ordudayken Cumhuriyet fikrini daha da ilerletti. O tarihlerde bunu telaffuz etmek bile cesaret işiydi. Türk milletine güveni onu ideallerine ulaştırdı.
27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti'nin istifası ve yerine meclisin güvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulamaması üzerine Mustafa Kemal Paşa, yönetim biçiminin Cumhuriyet olması için İsmet İnönü ile birlikte bir yasa değişikliği tasarısı hazırlayarak 29 Ekim 1923'te Meclis'e sundu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişikliklerin kabulü ile Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilmiş oldu.
Zaman içinde atılacak tüm adımlar tamamlandı. Geriye sadece Cumhuriyet'in ilan edilmesi kalmıştı. 29 Ekim 1923'te Meclis toplandı, anayasa değişikliği tartışılmaya başlandı. Akşam saatlerinde de değişiklik kabul edildi. Mecliste “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri yankılanıyordu. Atılan 101 pare top atışı Cumhuriyet'in ilanını dünyaya duyurdu.
Atatürk, Cumhuriyet'in ilk cumhurbaşkanı oldu
Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi. Cumhuriyetin ilanı ile millet yönetimde söz sahibi oldu.