Elektrikli otomobile dünyada teşvik uygulanırken, Türkiye'de ÖTV yüzde 400 artırıldı

Tüm dünyada vergi teşvikleri uygulanırken elektrikli otomobillere yüzde 400'e varan ÖTV zammı yapılması, ilk yerli otomobilini 2022'de elektrikli olarak yollara çıkartmaya hazırlanan Türkiye'deki sektör temsilcilerinin tepkisini çekti.

Elektrikli otomobillerin özel tüketim vergilerinde değişikliği öngören Cumhurbaşkanı kararı Resmî Gazete'de yayımlandı.

Kararla, motor gücü 85 kilowatt olan elektrikli araçlarla ÖTV oranı yüzde 3'ten yüzde 10'a, motor gücü 85 kilowatt ile 120 kilowatt arasındaki elektrikli araçlarla ÖTV oranı yüzde 7'den 25'e, motor gücü 120 kilowatı geçen elektrikli araçlarda ise ÖTV oranı yüzde 15'den yüzde 60'a yükseltildi.
 

“Yerli otoya olumsuz yansır”

Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı Ali Bilaloğlu, elektrikli otomobillere uygulanan ÖTV oranlarındaki artışların, çevreci otomobillerin ülkemizde yaygınlaşma hızını yavaşlatacağını vurguladı.

TOGG’un da elektrikli olacağını hatırlatan Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı Ali Bilaloğlu, Dünya gazetesine yaptığı açıklamada “ÖTV artışı, yerli marka stratejisi açısından da olumsuz sonuçlar doğurur” dedi.

Yerli otomobil TOGG’un da elektrikli olacağını hatırlatan Bilaloğlu, “Bu ÖTV artışının, yerli marka stratejisi açısından da olumsuz sonuçlar doğuracağı düşünülüyor” dedi. Bilaloğlu ayrıca, araç almaya karar vermiş ancak henüz ÖTV’sini ödememiş tüketicilerin de mağdur olduğunu ifade etti.

Emre Özpeynirci: Avrupa’da ödül, Türkiye’de ceza

Otomobil yazarı Emre Peynirci ise sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda elektrikli otomobillerde uygulanan ÖTV’ye yüzde 400 zam yapılmasını eleştirdi ve dünyadaki farklı ülkelerden örnekler paylaştı.

Özpeynirci yaptığı paylaşımda, “Avrupa’da ödül, Türkiye’de ceza!!! Türkiye’de elektrikli otomobillerin üstündeki vergi (ÖTV+KDV) yükü %30 ile %88 arasına yükseldi. Avrupa’da ise İngiltere dahil tüm ülkeler elektrikli otomobillere teşvik, vergi indirimi veya her ikisini sunuyor. İşte o teşvikler: Almanya 10 yıl vergi almıyor, 9 bin Euro teşvik veriyor. Fransa, 2.500-7.000 Euro arası teşvik, İspanya 4.000-5.000 Euro teşvik sağlıyor.  İngiltere’de vergi muafiyeti, 3 bin Euro teşvik, İtalya’da ise 5 yıl vergi muafiyeti, 6 bin Euro’yu bulan teşvik var” bilgisini paylaştı.
 

Dünyada elektrikli otomobile teşvik var

Sakarya Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Hakan Yavuz, “Elektrikli araçlara yönelik vergi teşvikleri: Türkiye özelinde değerlendirmeler” başlıklı 2019 tarihli makalesinde, elektrikli araçlara uygulanan vergi oranları konusunda Türkiye ve dünyadaki uygulamalara yönelik rakamlara yer verdi.

Japonya’da ilk yıl 18 bin, Türkiye’de geçen yıl 844 elektrikli otomobil satıldı

1997 yılında Toyota’nın ilk hibrit aracını tanıttığını ve  Japonya’da ilk yıl 18 bin adet sattığına dikkat çeken Dr. Hakan Yavuz, günümüzde hâlihazırda elektrikli araçların gelişimi ve piyasadaki pazar payının hızla artmakta olduğunu vurguladı.

Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) verilrine göre Türkiye otomobil pazarında ise 2019'da 12 bin 6 hibrit ve 222 adet de elektrikli otomobil satışı gerçekleşti. 2020 sonunda ise 22 bin 272 hibrit ve 844 adet elektrikli otomobil satışı yapıldı.

En fazla elektrikli araç Çin’de, en yaygın kullanım Norveç’te Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı'nın (IRENA) raporuna göre, dünyada 2019 sonu itibarıyla 8 milyon elektrikli araç bulunuyor. Dünya genelinde elektrikli araç sayısının 2050 yılına kadar 1 milyar 100 milyona ulaşması bekleniyor.

Dünyada en fazla elektrikli otomobil bulunan ülke sayısı Çin Halk Cumhuriyeti. Ancak elektrikli araçların toplam araçlar içerisindeki payı en çok olan ülke ise %39,2 ile Norveç.
 

Dr. Yavuz’un makalesine göre, Norveç, tescil vergisinde, KDV’de, yıllık plaka vergisinde, yol harcında, özel şerit kullanımında ulusal çapta, park etme hizmetlerinde teşviki ise yerel olarak uygulayan bir ülke. Norveç’in bazı teşvik uygulamalarının tarihi ise şöyle:

1990 yılından beri hiçbir ithalat ve satın alma vergisi yok

2001 yılından beri satın almada %25 olan KDV’den istisna

1996 yılından beri yıllık yol vergisi istisnası

1997-2017 arası yol ve köprü harcı istisnası

1999-2017 arası ücretsiz belediye parkı hizmeti

2018 yılından beri park ücreti için elektrikli araçlara %50 indirim

2005 yılından beri otobüs şeritlerini kullanma hakkı

2015 yılından beri elektrikli araç kiralamada %25 KDV istisnası

Bunun bir sonucu olarak Avrupa Çevre Ajansı verilerine göre, Norveç yeni araç satışında Avrupa’da en düşük emisyon oranına sahip ülke konumunda.

Dr. Hakan Yavuz, diğer bazı Avrupa ülkelerinde elektrikli otomobillere uygulanan teşvikleri ise şöyle sıralıyor:

Hollanda: Hollanda, yeni tam elektrikli ve fişli hibrit araçların satışının Avrupa ortalamasında fazla olduğu ülkelerden biridir. Kayıt vergisinde teşvik yapılmaktadır. Emisyon temelli vergilendirme politikası uygulayan Hollanda farklı emisyon değerleri ve bu değerlere gelen farklı vergilerle sıfır emisyonlu veya hibrit araçları teşvik etmektedir. Şirket araçların özel kullanımı konusunda farklı vergilendirme yapılmaktadır. Hibrit araçlar, 2010-2014 yılları için %14 vergi oranı var iken 2015 ve 2016 yıllarında indirim yapılmış ve oran %7 olmuştur.

Almanya: Elektrikli araçlar ilk kayıt tarihinden itibaren 10 yıl boyunca yıllık plaka vergisinden muaf tutulmuştur. Ayrıca 2016’dan beri Alman Hükümeti tam elektrikli araçlar için 4000 €, fişli hibrit elektrikli araçlar için 3000 € çevresel bonus ödemesi yapmaktadır.

Bulgaristan: Elektrikli araçlar mülkiyet vergisinden muaftırlar.

Çek Cumhuriyeti: Elektrikli, hibrit ve diğer alternatif yakıtlı araçlar yol vergisinden istisnadır.

Danimarka: Tam elektrikli araçlar kayıt vergisinin sadece %65 ini ödemektedir. 2020 yılı sonunda bu teşvik sona erecektir.

Finlandiya: Motorlu taşıtlardan emisyon temelli kayıt vergisi alan Finlandiya’da tam elektrikli araçlar daima en düşük kayıt vergisi oranını ödemektedirler.

Fransa: Km başına 20 gramdan daha az emisyon yayan elektrikli araçlar için ödül-ceza programı altında 6000 € teşvik verilmektedir. 11 yaşından büyük geleneksel bir aracın, yeni tam elektrikli araç ile değiştirilmesi durumunda ilave 4000 €, hibrit araç ile değiştirilmesi durumunda ilave 2500 € ödül teşviki verilmektedir.

İtalya: Elektrikli araçlar ilk kayıt tarihinden 5 yıl boyunca yıllık plaka vergisinden muaf tutulmuştur. 5 yılın sonunda aynı kategoriye giren geleneksel araçların ödediği verginin %75’i indirilerek teşvik kısmen de olsa devam etmektedir.

Romanya: 8 yaşından büyük araç için ilave 1500 € hurda teşviki ile tam elektrikli araçlar için 10000 €, yeni hibrit araçları için 4500 € satın alma teşviki uygulanmaktadır. Ayrıca elektrikli araçlar mülkiyet vergisinden muaftırlar.

Slovenya: Aracın türüne ve yaydığı emisyon türüne göre teşvik ödemeleri yapılmaktadır. Örneğin yeni tam elektrikli araç için 7500 € ve km başına 50 gramdan daha az CO2 salınımı yapan yeni hibrit araçlar için 4500 € teşvik ödemesi vardır. Ayrıca tam elektrikli araçlar en düşük motorlu taşıtlar vergisi oranını öderler.

Türkiye’de emisyon temelli vergilenme sistemi uygulanmıyor

Avrupa’daki çoğu ülkenin aksine Türkiye, motorlu taşıtlar için CO2 emisyon temelli vergilenme sistemi uygulanmıyor. Türkiye’de motorlu taşıtlar üzerinden satın alma aşamasında %18 KDV ile aracın motor gücüne göre ve aracın vergisiz fiyatına göre belli oranlarda ÖTV uygulanıyor . Ayrıca ödenen ÖTV’nin bir de KDV’si hesaplanarak araç perakende satış fiyatına ekleniyor. Motorlu taşıtlar vergisi ise yıllık olarak aracın yaşına ve motor silindir hacmine göre alınıyor. Türkiye’de hibrit araçlara ilişkin herhangi bir MTV istisnası yok. Ancak tam elektrikli araçlarda MTV teşviki var. Tam elektrikli araçlar elektrik gücüne göre sınıflandırılıyor ve girdikleri sınıfın ödediği verginin %25’i ödeniyor.