Aşıda rekabet kızıştı! 'Sputnik V' şüphesi

Dünyada 20.5 milyon aşkın kişiye bulaşan, 747 bine yakın kişinin ölümüne neden olan yeni tip koronavirüs salgınında kalıcı ve kesin bir çıkış için neredeyse tek çare olarak Kovid-19 aşı bulma yarışı 'savaşa' dönüşmüş durumda. ABD, Almanya ve pek çok bilim insanı, Rusya'nın iki haftaya piyasaya süreceği 'Sputnik V' aşısına şüpheyle yaklaşırken İsrail ikna olurlarsa aşıyı alacaklarını duyurdu. Rusya ise eleştirileri küresel aşı rekabetine bağladı.

Çin Vuhan’dan dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs salgını, son yıllarda görülmemiş şekilde küresel çapta insan hayatını tehdit eder hale dönüştü. 20.5 milyondan fazla kişiye bulaşan, 747 bini aşkın kişinin ölümüne yol açan salgının etkili olduğu ülkelerde sağlık sistemi, ekonomileri ve toplum darbe üstüne darbe aldı. Virüsün neden olduğu Kovid-19 hastalığı uluslararası bir krize dönüştü. ABD başta olmak üzere Amerika kıtası, İngiltere ve Avrupa ülkeleri bu süreci iyi yönetemediklerini itiraf etti. Ülkeler, salgından mümkün olan en kısa sürede kesin ve kalıcı bir çıkış yolu olarak “Kovid-19 aşısı”nı görmeye başladı. Dünyada 100 fazla ülke aşı bulma rekabetine girdi. Bu rekabet, Rusya’nın salı günü ilk “Supitnik V” ismini verdiği Kovid-19 aşısı ile adete “savaşa” dönüştü.
 ‘Aşımız güvenli’
Rusya Sağlık Bakanlığı, “Sputnik-V” isimli aşının ilk partisi 2 hafta içinde hazır olacağını duyurdu. Sağlık Bakanı Mikhail Muraşko, tescilledikleri aşının güvenli olduğunu savunarak, eleştirilerin sebebinin küresel aşı yarışındaki rekabet olduğunu belirtti. Muraşko, “Kalite testleri şu an yapılıyor. İki hafta içinde ilk dozlar hazırlanacak ve riskli grup içinde olan sağlık çalışanlarının aşılanması için teslim edilecek” diye konuştu. Muraşko, aşının sağlık çalışanları dahil herkese gönüllülük temelinde yapılacağını da ekledi. Sağlık Bakanı, aşılanan Rus vatandaşlarının takibi için özel bir uygulama geliştirmekte olduklarını, bu uygulama ile aşının olası yan etkilerinin izleneceğini belirtti. Rusya, önceki gün Soğuk Savaş’taki uzay yarışında kendisinin geliştirdiği dünyanın ilk uydusu Sputnik’e atıfla, ilk aşıyı “Sputnik V” adı altında tescillediğini açıklamıştı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, aşının kendi kızına da yapıldığını söylemişti.
 ‘Veriler paylaşılmadı’
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, Rusya’nın tescil ettirdiğini açıkladığı aşı dünyadaki 26 aşı adayı arasında “birinci aşama klinik deneme” safhasında görülüyor.
Rusya aşının insan deneylerine iki aydan kısa süre önce başlanmıştı. Aşının normalde aylar süren ve binlerce kişi üzerinde deneme yapılan üçüncü faz klinik denemelerinin bu kadar kısa sürede tamamlanması hem ülke içinde hem de ülke dışında çok sayıda bilim insanının Sputnik V’ye karşı şüpheyle yaklaşmasına yol açtı. Rusların aşının nasıl yapıldığına, güvenliğine ve bağışıklık yanıtına ilişkin ayrıntılı veri yayınlamadığına dikkat çeken bilim insanları, Rusların ulusal prestiji insan güvenliğinin önüne koyduğunu iddia etti. ABD ve Almanya’dan ise aşının insanlar üzerinde yeterince test edilmediği gerekçesiyle eleştiriler geldi. Şu anda dünyada 100’den fazla Kovid-19 aşısı geliştirme yarışı sürerken bunlardan en az 4’ü insanlar üzerinde denemeleri içeren üçüncü faza geçmiş durumda.
İsrail: İkna olursak alırız
İsrail Sağlık Bakanlığı, Rusya’nın Sputnik V aşısının etkinliğini değerlendireceklerini açıkladı. Sağlık Bakanı Yuli Edelstein, “Her bir haberi, hangi ülkeden gelirse gelsin, dikkatli bir şekilde takip ediyoruz. Eğer bunun ciddi bir ürün olduğuna ikna olursak, müzakerelere girmeye de çalışacağız. Ama kimseyi yanıltmak istemem” dedi. Edelstein, profesyonel çalışanları sürekli bu konu üzerinde çalıştığını belirterek, “Aşı yarın gelmeyecek” ifadesini kullandı. İsrail’in de kendi aşısını geliştirmeye çalıştığı biliniyor. İsrail’deki aşı adayının insanlar üzerindeki testlerinin ekim ayında başlaması bekleniyor. İsrail hükümeti aynı zamanda, Amerikan firmaları Moderna ve Arcturus Therapeutics ile potansiyel aşılar için ön anlaşmalar yaptı.
Almanya: Mesele ilk olmak değil
Almanya Sağlık Bakanı Jens Spahn, Rusya’nın tescil ettiği ilk korona aşısının yeterli testlerden geçmediği belirtti. Spahn, amacın ilk aşıyı bulmak değil, güvenli bir ürün elde etmek olduğunu söyledi. Spahn, “Mil-yonlarca insanı çok erken aşılamaya başlamak tehlikeli olabilir çünkü işler yanlış giderse aşının kabulüne zarar verebilir. Dolayısıyla Rusya’da yaşananlara büyük bir şüpheyle yaklaşıyorum” dedi. Deutschland-funk Radyosu’na konuşan Alman bakan, “İyi bir ilk aşı olsaydı memnun olurdum ama bildiklerimize da-yanarak -ki temel sorun mu, Ruslar bize pek fazla bir şey söylemiyor- bu aşı yeterince test edilmedi” ifadelerini kullandı. Spahn, pandemi dönemlerinde bile halka yeterince güven verebilmek için gerekli çalışmaların ve testlerin yapılıp sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini belirtti ve “Mesele bir şekilde ilk olmakla değil, etkili, test edilmiş ve bu sayede güvenli bir aşı elde etmekle ilgili” dedi.
ABD: Güvenli olması hızdan önemli
ABD Sağlık Bakanı Alex Azar, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in salı günü “iki aydan kısa sürede yapılan testler sonucu geliştirilen aşının onaylandığı” açıklamasıyla ilgili “Aşı gelişimi bir yarış değildir. Güvenli ve etkili olması hızdan daha önemlidir” dedi. ABD’nin koronavirüs başdanışmanı Dr. Anthony Fauci de ABC News kanalına açıklamasında Rusya’nın aşısıyla ilgili ciddi şüpheleri olduğunu belirtip “Rusların aşının güvenli ve etkili olduğunu kesin bir şekilde kanıtlamış olduklarını umuyorum” dedi. ABD’nin Covid-19 aşı programı ‘Operation Warp Speed’ 2021 yılı ocak ayına kadar 300 milyon doz “güvenli ve etkin aşı” temin etmeyi hedefliyor. Diğer yandan, ABD Başkanı Trump, 100 milyon dozluk Kovid-19 aşısının üretimi ve teslimi için ABD merkezli biyoteknoloji firması Moderna ile anlaşma yapıldığını duyurdu. Trump, ABD’nin Kovid-19 aşısının üretimi için ilaç üreticisi firmalarla daha önce yaptığı anlaşmaları anımsatarak, üç aşı adayının üçüncü aşama klinik deneme sürecinde olduğunu aktardı. Moderna’dan yapılan açıklamada ise “mRNA-1273” adlı aşı adayından 100 milyon doz üretilmesi için ABD hükümetiyle yapılan anlaşmanın değerinin 1.5 milyar dolar olduğu duyuruldu.
Önlemler geri geldi
Yeni Zelanda’nın Auckland kentinde yeni Kovid-19 vakaları tespit edilince ülkede önlemler yeniden devreye sokuldu, üçüncü seviye karantina kuralları getirildi.. Auckland’daki vakalar 102 gün sonra Yeni Zelanda’da görülen ilk vakalar olma özelliğini taşıyor. 5 milyon nüfuslu Yeni Zelanda’da şimdiye toplamda 1570 vaka tespit edilmiş, Kovid-19 nedeniyle 22 kişi hayatını kaybetmişti. Yeni Zelanda’da 19 Eylül’de genel seçimlerin yapılması planlanıyordu. Ancak Başbakan Jacinda Ardern seçim sürecini başlatan adım olan parlamentonun feshinin pazartesi gününe kadar askıya alındığını duyurdu. Ardern, “Henüz bir karar vermek için çok erken ama gerektiği takdirde seçim tarihinde ufak bir esneklik yapılabilir” dedi. Ardern seçimlerin ertelenmesi halinde yeni tarihin 21 Kasım’dan önce olacağını belirtti.
Gençler dikkatsiz
Kovid-19 salgınının Almanya’da genç yaştaki insanları giderek daha fazla etkisi altına almaya başladığı ortaya çıktı. Alman Robert Koch Enstitüsü raporuna göre ülkede virüsün bulaştığı hastaların yaş ortalaması nisan ayında 52 civarında seyrederken ağustos ayında yaş ortalaması 36’ya kadar düştü. Alman basınına göre bu duruma bazı gençlerin dikkatsizliği katkıda bulunuyor.
Avrupa’da ürküten artış
Yeni tip koronavirüs salgınına karşı alınan tedbirlerin gevşetildiği Avrupa’da Kovid-19 vakalarında artış yaşanıyor. İspanya, Fransa, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerindeki yetkililer yeni vakaların daha fazla artmasından kaygı duyuyor. Fransa Başbakanı Jean Castex ülkenin iki haftadır “yanlış yöne gittiği” uyarısını yaparken Sağlık Bakanlığı salı günü 1397 yeni Kovid-19 vakası tespit edildiğini duyurdu. Fransa’da toplam vaka sayısı 226 bin 820, can kaybı da 30 bin 354’e yükseldi. Bu bölgelerde geçen ay tedbirler yeniden getirilmişti. Belçika’nın başkenti Brüksel’de de vaka sayısındaki artış dikkate alınarak bütün kamuya açık alanlarda maske takmak zorunlu hale getirildi. 1.2 milyon nüfuslu şehirde parklarda, sokaklarda, alışveriş merkezlerinde ve tüm açık alanlarda maske takılması gerekiyor. Brüksel’de geçen hafta her 100 bin kişide ortalama 50 vaka kaydedildiği belirtilmişti.
Rehavet uyarısı
Almanya’da da 1226 yeni tip koronavirüs vakası kaydedildi ve ülkedeki toplam vaka sayısı 219 bin 519’a ulaştı. Sağlık Bakanı Jens Spahn, Artışın bir uyarı işareti olduğunu dile getirerek, ülkesindeki durumu “Şüphesiz endişe verici” sözleriyle tanımladı. Spahn, “Burada gördüğümüz artış; seyahatlerden geri dönüşler nedeniyle olduğu yönünde. Aynı zamanda çeşitli şekillerde yapılan partiler de etken. Birçok yerinde aile kutlamaları nedeniyle ülkenin hemen her yerinde küçük ya da büyük ölçekli salgınlar yaşıyoruz. Şimdi birbirimize dikkat etmezsek, bu (salgın) bir dinamizm yaratabilir” dedi. Diğer yandan Almanya, İspanya’nın Madrid ve Bask bölgelerini yeni tip koronavirüs salgınında riskli bölgeler listesine dahil etti.